“Wij kunnen deze opgave aan”

Als directeur van het Havenbedrijf Rotterdam staat Allard Castelein voor grote verantwoordelijkheden. Hoewel hij zelf liever over uitdagingen spreekt. Of ambities, nog beter. Niet alleen draagt hij met het Havenbedrijf zorg voor een gezond havenbedrijfsleven en een gunstig vestigingsklimaat, ook zijn de ogen op onze haven gericht bij het verduurzamen van de economie terwijl die haven tegelijkertijd voor banen en welvaart moet blijven zorgen.

We spreken Allard Castelein op het kantoor van het Havenbedrijf. Behalve de collega’s van het havencoördinatiecentrum (verantwoordelijk voor de afhandeling van de scheepvaart) is het kantoor nu zo goed als leeg.

Om maar met de deur in huis te vallen: hoe kijkt u, als directeur van het Havenbedrijf, terug op het afgelopen jaar?
“Met trots! We hebben de haven samen opengehouden, we lieten onze klanten wereldwijd zien dat we die betrouwbare partner zijn. Ja, de overslag liep terug toen de pandemie uitbrak. Ja, bedrijven hadden en hebben het pittig en we zijn er nog niet. Maar er is ook licht aan eind van de tunnel. En in vergelijking met andere sectoren – de horeca, de cultuursector… – zitten we ook aan de goede kant. We zijn geen Schiphol of KLM. De lockdowns hebben voor verstoringen gezorgd, dat is een ding dat zeker is. Maar we hebben ook veel geleerd. En wat maar weer is gebleken: samenwerken, doorpakken, kijken naar wat wél kan, zit verankerd in ons DNA. Dat geeft vertrouwen voor de toekomst.”

Hoe gaat het thuiswerken u af?
“Prima. Het is efficiënt, ik hield altijd wel van strak tijdsmanagement (lacht). Wat ik wel mis is het informeel bij elkaar langslopen op kantoor. Elkaar even zien, een grapje maken, een idee opdoen. Dat is ook een manier van co-creëren. Voorheen trof je elkaar bij Feyenoord, op de Dag van de Haven, tijdens vergaderingen of op congressen.Dat bevestigde de band die er was, je deelde informatie en bleef op de hoogte. Dat is nu even niet meer, het hele informele netwerken ligt plat. Jammer. Maar weet je wat mij deugd doet? Zelfs nu dat is weggevallen, blijft de goodwill bestaan. De intensieve samenwerking, de relaties, het gunnen – dat is onverminderd sterk.”

Vorig jaar verscheen er een rapport van Rebel (financieel en strategisch adviesbureau, red.) dat er niet om loog: een twaalftal Rotterdamse projecten in onze haven zorgen samen voor minstens 9.000 tot 15.000 structurele banen, een bijdrage aan het BBP van minstens €7 miljard én minimaal 10 miljoen ton minder CO2 in de atmosfeer. Hoe heeft u die cijfers ontvangen?

“Dat de haven impact kan maken is natuurlijk bekend, de quickscan die Rebel maakte – hoewel die getallen natuurlijk altijd indicatief zijn – illustreert dat. De haven kan echt een grote bijdrage leveren aan de verduurzaming en het verdienvermogen van de Nederlandse economie. We willen de haven verduurzamen, de CO2-uitstoot drastisch reduceren, maar tegelijkertijd ook in een keer zorgen voor nieuwe economische activiteiten. Dat kan door deze projecten met spoed te realiseren. Ze jagen ook weer andere, vooral private investeringen aan. Als de overheid ons hiermee helpt, kunnen we sneller toewerken naar een duurzame, economisch vitale haven die banen en welvaart creëert. Naarmate we daarin voortvarender zijn dan anderen, trekken we ook meer investeringen van internationale bedrijven naar ons toe.”

“Het is een uitdaging om de grote beweging in gang te zetten”

Welke projecten zijn volgens u belangrijk om dit jaar van de grond te krijgen?
“Ik denk ten eerste de ontwikkeling van een waterstofcluster in Rotterdam, met onder andere de productie van blauwe en groene waterstof en een transportleiding die de locaties voor productie en gebruik met elkaar verbindt. Aansluitend daarop is een buisleidingbundel tussen Rotterdam, Chemelot (Geleen) en Noordrijn-Westfalen gepland voor transport van propeen, butaan, waterstof en CO2. Daarmee halen we goederentreinen van het spoor in Brabant en kunnen ze daar meer woningen bouwen. Tegelijkertijd kan de industrie in het achterland van Rotterdam daardoor verduurzamen én kan Rotterdam de positie als energiehub van Noordwest-Europa bestendigen. Een derde sleutelproject is Porthos, het CCS-project om CO2 van de industrie af te vangen en op te slaan onder de Noordzee. Met CCS kun je op korte termijn veel CO2 uit de atmosfeer houden tegen lage kosten. Met deze drie projecten kan de Rotterdamse industrie niet alleen vernieuwen en verduurzamen, maar leveren we gelijktijdig een grote bijdrage aan de klimaatdoelstellingen. En, bovendien, bestendigt de haven zijn positie als Noordwest-Europese draaischijf voor energie.”

De ogen zijn dan ook gericht op onze haven. Voelt dat voor u persoonlijk als een grote verantwoordelijkheid?
“Niet per se een verantwoordelijkheid, eerder als een sterke ambitie. Ik wil dat het lukt, in ieders belang. Deze pandemie heeft de overheid voor de uitdaging gesteld de economische neergang tegen te gaan en werkeloosheidscijfers laag te houden. Dat is gelukt met miljarden in de economie te pompen. Tegelijkertijd moeten we die economie verduurzamen, klimaatdoelstellingen halen en ervoor zorgen dat onze economie ook op lange termijn in onze welvaart voorziet. Hier hebben we al die mogelijkheden in huis! Het Rotterdamse bedrijfsleven staat er – ook in deze tijd van crisis – goed voor. We hebben hier een aantal bedrijven van wereldklasse dicht bij elkaar zitten en die willen allemaal maar één ding: zorgen dat ze ook de komende decennia relevant blijven en dat betekent inzetten op duurzaamheid. We kunnen deze opgave aan.”

Eigenlijk gebeurde dat toch al: investeren in duurzaamheid. Wat is er nu anders?
“Dat is ook wat we tegen de overheid zeggen: wij doen dit al, maar het kan groter en vooral ook eerder. Fase één is uitgetekend, maar we kunnen door naar fase drie of vier of desnoods al naar vijf. In plaats van twee miljoen te investeren, kunnen we er ook vijf of zeven of tien doen. Het geld is nu ook beschikbaar. Er zijn Nederlandse fondsen, we hebben de Recovery and Resilience fondsen uit Brussel. En alles wordt onderbouwd door onafhankelijke rapporten die stellen: durf vooruit te investeren in infrastructuur. Een grote transportbuis is nú misschien nog niet nodig maar je maakt de haven daarmee wel toekomstbestendig. We moeten niet meer denken aan plat zo veel mogelijk geld verdienen maar aan groei en verdienvermogen, aan innovatie. Innovatie op het gebied van energietransitie zou zelfs ons exportproduct kunnen worden als we het nu goed aanpakken.”

Het Havenbedrijf heeft zijn lijstje met projecten bij de overheid aangedragen. Heeft u er vertrouwen in?
“Kijk, we praten over investeringen met lange termijn implicaties. Dat is voor een kabinet altijd spannend. Wat niet helpt is dat het kabinet demissionair is, en dat heel veel aandacht is uitgegaan naar de bestrijding van covid, dat er allerlei andere dossiers spelen. Het is een uitdaging om de grote beweging in gang te zetten, om ministers onze ideeën te laten omarmen, maar daar werken we hard aan en we krijgen steeds meer weerklank. Dat komt ook omdat het een positief verhaal is: we kunnen een grote bijdrage leveren aan een nationaal vraagstuk. We kunnen de haven verduurzamen en vernieuwen, en dat vraagt om een actieve rol van de overheid. Het gaat erom een waterdicht verhaal over te brengen, met eerlijke cijfers die er niet om liegen, laten zien wat we kunnen opleveren. Brussel kijkt wat dat betreft meer naar de lange termijn. De Rotterdamse projecten kunnen samen ongeveer 25% van de totale nationale doelstelling voor CO2-reductie voor 2030 invullen. Tel je het stoppen met kolen in elektriciteitscentrales mee, dan zelfs 40%. Dat is enorm.”

Bedrijven in de Rotterdamse haven hebben veelal ook een andere zorg: hoe overleef ik de dag van morgen. Investeren kost geld.
“Je moet inderdaad wel geld verdienen om investeringen te kunnen betalen. Dus moeten we ervoor zorgen, samen met de overheid, dat de haven heel aantrekkelijk is om je te vestigen en te produceren. Om die reden geven we niet alleen grond uit, maar ontwikkelen we infrastructuur en zijn we soms ook risicodragend mede-investeerder. Zo versnellen we de energie- en de grondstoffentransitie. De opdracht die we hebben is het havencomplex te ontwikkelen dat het belang dient van de Nederlandse economie en welvaart. Bij het vervullen van die opdracht kiezen we de rol die nodig is: soms hoeven we alleen een kademuur te bouwen, soms gaan we bijvoorbeeld de hele wereld over om te kijken waar en met wie we import van waterstof op gang kunnen brengen.”

“Ik spreek ook liever niet over een restart maar over een reset”

Hoe kijkt u naar de toekomst, na COVID-19? Worden zaken weer zoals ze waren?
“Ik denk het niet en dat hoeft toch ook niet? Ik spreek ook liever niet over een restart maar over een reset. Hoe de nieuwe realiteit eruit komt te zien, waar het allemaal toe leidt, is onbekend. Maar we hebben de capaciteit om ons aan te passen aan nieuwe omstandigheden, dat blijkt keer op keer. Banen verdwenen – jazeker, dat is tragisch – maar er komen ook andere banen bij. Niet alles hoeft terug naar oude voor een even goed gevoel. En we zijn erbij terwijl het gebeurt. Mensen uit de horeca gingen tijdens de pandemie in de zorg werken – ik vind dat een mooi sprekend voorbeeld. We kunnen veel verandering aan en misschien blijken sommige veranderingen juist wel gunstig uit te pakken. Er zijn voldoende kansen.”

Ook voor de haven.
“Juist voor de haven! En als je als samenleving miljarden investeert om de economie te stimuleren, doe dat dan in verduurzaming, want die richting moeten we uit. We kunnen daarin nu echt versnellen en werkgelegenheid en welvaart creëren. Als haven staan we goed gesteld: we kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan werkgelegenheid en welvaart voor de regio Rotterdam, voor BV Nederland. Hier verdienen we het geld voor morgen. Hier creëren we impact. Ja, ik ben ervan overtuigd dat onze haven het verschil kan maken.”